گذری بر حیات علمی و سیاسی آیتالله سیدابوالفضل میرمحمدی
مبلغ نوشت: آیتالله سید ابوالفضل میرمحمدی زرندی؛ مفسر و قرآنپژوه، عضو مجلس خبرگان رهبری و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رییس اسبق دانشکده الهیات دانشگاه تهران، بود. رهبر انقلاب در پیام تسلیت این عالم پرهیزکار، از او به عنوان «عالم بزرگواری که عمر با برکت خود را با نزاهت و سلامت نفس گذرانیده و در دوران جمهوری اسلامی منشأ خدمات بودهاند» یاد کردند.
به گزارش «مبلغ» – آیتالله سیدابوالفضل میرمحمدی زرندی که سابقه درخشان علمی دارد، با شروع نهضت امام خمینی، به انقلابیون پیوست و از همان ابتدای مبارزه، علیه سیاستهای رژیم پهلوی شروع به فعالیت کرد. وی در بهمن ۱۳۴۳ در کنار سایر روحانیون مبارز، در نامهای به نخستوزیر وقت امیرعباس هویدا به انتقاد از سیاستهای سرکوبگرانه رژیم پرداخته، تبعید امام خمینی را محکوم کرد و خواستار بازگشت امام به کشور و آزادی زندانیان سیاسی شد. مبارزات انقلابی آیتالله میرمحمدی تا براندازی سلطنت شاهنشاهی ادامه داشت. پس از عزیمت حضرت امام به فرانسه، آیتالله میرمحمدی به همراه مدرسین برجسته حوزه علمیه قم، در نامهای خطاب به ژیسکاردستن رئیس جمهور وقت فرانسه، از امام به عنوان قائد و رهبر ۳۵ میلیون ملت مسلمان ایران نام برده، اعلام کردند که هرگونه توهین به ساحت مقدس معظم له، توهین به ملت ایران است. همچنین در آن نامه، رژیم پهلوی را فاقد هرگونه پایگاه اجتماعی در کشور دانسته و آن رژیم را غیرقانونی اعلام کردند.
تولد، کودکی و تحصیلات مقدماتی
آیتالله سیدابوالفضل میرمحمدی در سال ۱۳۰۲ ش در روستای زاویه زرند ساوه به دنیا آمد. پدرش حاج سید حسین از افراد خوشنام منطقه بود که به امر تجارت و کشاورزی اشتغال داشت. وی دوره ابتدایی را در زادگاه خود به پایان رسانید و سپس به خاطر علاقهای که به تحصیل علوم دینی داشت، در سال ۱۳۲۰ ش عازم شهر مقدس قم شد.
پس از فراگیری دروس مقدماتی از جمله صرف و نحو، معانی و بیان و منطق، به فراگیری شرح لمعه و رسائل و مکاسب پرداخت و در مدت چهار سال موفق به فراگیری آن دروس شد و سپس تحصیل درس خارج را شروع کرد.
اساتید
آیتالله میرمحمدی ابتدا یک سال در محضر درس آیتالعظمی بروجردی به فراگیری درس خارج پرداخت و سپس از محضر آیتالله حجت کسب فیض نمود. وی پس از آن، آیتالله العظمی محقق داماد را به عنوان استاد درس خارج خود برگزید و مدت ۱۵ سال به نحو مستمر در درس خارج ایشان حاضر شد و یک دوره کامل اصول و چندین کتاب از فقه را از محضر وی فرا گرفت. در سال ۱۳۴۲ به خدمت حضرت امام رسید و از محضر ایشان کسب فیض نمود و سپس به تدریس علوم حوزوی در حوزه علمیه قم پرداخت.
همگام با نهضت اسلامی
با آغاز نهضت اسلامی حضرت امام در خرداد ۱۳۴۲، مرحوم میرمحمدی همگام با اغلب روحانیون، پای در راه مبارزه با رژیم پهلوی نهاد. وی در ۲۹/۱۱/۱۳۴۳ همراه با جمعی از علمای برجسته حوزه علمیه قم در نامهای به امیرعباس هویدا نخستوزیر وقت ـ که رونوشت آن به دیوان عالی کشور ارسال شد ـ به انتقاد از سیاستهای سرکوبگرانه رژیم پرداخته، تبعید امام خمینی(ره) را محکوم کرد و خواستار بازگرداندن امام خمینی(ره) به کشور و آزادی زندانیان سیاسی شد. در این اعلامیه علاوه بر نام آیتالله میرمحمدی، امضای آیتالله سیدعلی خامنهای، آیتالله منتظری، آیتالله قدوسی، آیتالله ربانی شیرازی، آیتالله سیدهادی خسروشاهی، آیتالله احمد جنتی و … نیز درج شده است.
در ۱۳۵۷ ش و در پی حمله عوامل رژیم به بیوت آیات عظام، وی همراه با اساتید و مدرسین حوزه علمیه قم با ارسال نامهای به آیات عظام شریعتمداری و گلپایگانی، اقدام رژیم را در شکستن حریم بیوت مرجعیت محکوم کرد.
مرحوم میرمحمدی در ۱/۹/۱۳۵۷ نیز به همراه آیات علی مشکینی، مرتضی بنیفضل، محمد محمدی گیلانی، احمد جنتی، محمد مومن، محمد یزدی و … با ارسال پیامی به کارکنان شرکت نفت که دست به اعتصاب زده بودند، با اشاره به سیاستهای ایذایی رژیم نسبت به آنان، خواستار تداوم اعتصاب آنان در راستای اهداف نهضت اسلامی امام خمینی (ره) شد و به آنان اطمینان داد: «برادران مسلمان و مبارز شرکت نفت، ما در کنار شما و با شما هستیم. ما همرزم و همراه و همدرد شما هستیم.»
پس از عزیمت امام خمینی (ره) به فرانسه، آیتالله میرمحمدی به همراه مدرسین برجسته حوزه علمیه قم، در نامهای خطاب به ژیسکاردستن رئیس جمهور وقت فرانسه، از امام (ره) به عنوان قائد و رهبر ۳۵ میلیون ملت مسلمان ایران نام برده، اعلام کردند که هرگونه توهین به ساحت مقدس معظم له، توهین به ملت ایران است. همچنین در آن نامه، رژیم پهلوی را فاقد هرگونه پایگاه اجتماعی در کشور دانسته و آن رژیم را غیرقانونی اعلام کردند.
فعالیتهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی، آیتالله میرمحمدی به خدمت در ارگانها و نهادهای مختلف نظام اسلامی پرداخت. ابتدا به سمت حاکم شرع دادگاه انقلاب اسلامی شهرستان قم انتخاب شد و در ۱۳۵۸ و در پی صدور فرمان عفو حضرت امام، مسئول نظارت بر این فرمان در بعضی از استانها شد. سپس به ریاست دادگاه تجدید نظر قم منصوب شد و پس از آن مسئولیت گزینش و نیز اعزام قضات شرع به شهرستانها را عهدهدار شد.
وی از جمله فقهایی بود که در تهیه لوایح دیات و قصاص مورد مشاوره قرار میگرفت و در تدوین لوایح فوق نقش زیادی داشت.
در سال ۱۳۶۰ به سمت ریاست شعبه ۲ دیوان عالی منصوب شد. در انتخابات میاندورهای شورای عالی قضایی در مرداد ۱۳۶۱، نامزد عضویت در آن شورا شد و توانست با کسب ۹۱۰ رأی قضات سراسر کشور، به عضویت شورای عالی قضایی برگزیده شود.
آیتالله میرمحمدی در ۱۳۶۸ به ریاست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران منصوب شد و همزمان به تدریس علوم قرآنی و فقه اسلامی در دوره دکتری دانشکده فوق پرداخت.
وی در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری نامزد نمایندگی آن مجلس از استان مرکزی شد و با رأی مردم این استان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری برگزیده شد. سپس به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد و ریاست کمیسیون حراست از ولایت فقیه این مجلس را عهده دار شد.
تألیفات:
۱ـ بحوث فی تاریخ القرآن و علومه: این کتاب به زبان عربی و در بیست موضوع از علوم قرآنی از قبیل کیفیت نزول، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، و… با نقل اقوال علمای شیعی و سنی و نهایتاً بیان نظر مؤلف میباشد. این اثر ابتدا توسط دارالتعارف للمطبوعات در بیروت به زیور طبع آراسته و سپس توسط انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تجدید چاپ و در دانشگاه به عنوان یکی از منابع اصلی مقطع دکتری معرفی شده است.
۲ـ تاریخ و علوم قرآن: ترجمه کتاب تألیف شده خودشان با عنوان بحوث فی تاریخ القرآن و علومه به انضمام بحث در موضوع فواتح سور میباشد که طی دوازده دوره تجدید چاپ در حوزه علمیه و دانشگاه دولتی و آزاد اسلامی مورد استفاده طلاب و دانشجویان قرار گرفته است.
۳ـ تلاث دراسات فی الفقه و المشتبه
۴ـ هل یجوز التعزیر بالحبس او بالمال
۵ـ زندان و زندانی در اسلام
۶ـ تفسیر قرآن
۷- نور علم تحدی و صرفه
۸- مقالات متعدد در موضوعات فقه، علوم قرآنی، قضا، گزینش، تراجم، و اصطلاحات علوم قرآنی
ایشان با بهرهگیری از جلسات تفسیر قرآن که با جمعی از همدورهایهای خود از حدود۵۰ سال پیش شروع نمودهاند، تفسیر جزءهای ۲۰ الی ۳۰ قرآن کریم را به رشته تحریر درآورده و در این مقطع تنها جزء سیام آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی در یک جلد به چاپ رسیده و بقیه مجلدات این تفسیر نیز آماده چاپ میباشد.