هزینه آزادسازی مدرک علوم پزشکی در ۱۴۰۴؛ ممنوعیت خرید تعهد خدمت و جدول قیمت ها

در سال‌های اخیر موضوع هزینه آزادسازی مدرک علوم پزشکی به یک خبر داغ تبدیل شده است. دانش‌آموختگان برای دریافت دانشنامهٔ خود باید دورهٔ طرح نیروی انسانی را بگذرانند یا هزینه‌ای به دولت بپردازند، اما ارقام و شرایط این فرآیند مرتب تغییر می‌کند. طبق اطلاعاتی که در صفحه راهنمای هزینه آزادسازی مدرک منتشر شده است هزینه آزادسازی برای رشته‌های علوم پزشکی به‌صورت سالانه تعیین شده و هر سال به‌روز می‌شود.

ضرورت آزادسازی مدرک علوم پزشکی و قانون جدید وزارت بهداشت

فارغ‌التحصیلان علوم پزشکی که از آموزش رایگان در دانشگاه‌های دولتی استفاده کرده‌اند، موظف‌اند پس از پایان تحصیل، مدتی را در قالب «طرح نیروی انسانی» در مناطق محروم خدمت کنند. بدون انجام این تعهد، صدور دانشنامه ممکن نیست و برای آزادسازی مدرک دو راه وجود دارد: یا انجام کامل طرح، یا پرداخت هزینه آزادسازی و لغو تعهد خدمت.

با این حال، طبق بخشنامه جدید وزارت بهداشت در شهریور ۱۴۰۳، خرید تعهد خدمت ممنوع شده و همه فارغ‌التحصیلان باید دوره خدمت خود را طی کنند. این تصمیم با هدف عدالت در توزیع پزشکان در سراسر کشور اتخاذ شده است. پیش‌تر نیز دیوان عدالت اداری اعلام کرده بود که افزایش چندبرابری هزینه‌های آزادسازی غیرقانونی است و دانشگاه‌ها باید طبق تعرفه‌های قبلی عمل کنند؛ هزینه‌ها بسته به مقطع بین ۴۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان در سال متغیر است.

هزینه‌ خرید تعهد خدمت و آزادسازی مدرک پزشکی

۱. مبالغ مصوب وزارت بهداشت

بر اساس مصوبهٔ سال ۱۴۰۰ معاونت آموزشی وزارت بهداشت که در خبرگزاری مهر منتشر شد، دانش‌آموختگانی که پیش از اتمام تعهد خدمت قصد ادامهٔ تحصیل در خارج از کشور دارند باید وثیقه های زیر را بسپارند:

این ارقام تضمین (وثیقه) هستند و در صورت برگشت به کشور و انجام طرح، بخش‌هایی از آن کسر خواهد شد. 

۲. هزینه آزادسازی برای مقاطع مختلف (اعداد جدید)

آخرین بروزرسانی‌ها نشان می‌دهد که هزینه‌های آزادسازی به‌ازای هر سال تعهد، برای رشته‌های علوم پزشکی افزایش پیدا کرده است:

بر اساس این جدول، فارغ‌التحصیلان جدید باید مبالغ بسیار بیشتری نسبت به دانش‌آموختگان قدیمی پرداخت کنند. این ارقام رسمی نیستند اما نشان‌دهندهٔ روند صعودی هزینه‌ها هستند و باید برای مهاجرت کادر درمان مورد توجه قرار گیرند.

۳. اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های داخلی

سایت GO2TR که به موضوع مهاجرت تحصیلی می‌پردازد، هزینه وثیقهٔ آزادسازی برای رشته‌های پزشکی و پرستاری را به این صورت اعلام می‌کند:

·    هزینه آزادسازی مدرک پزشکی وزارت بهداشت: ۲۵۶ میلیون تومان به‌ازای هر سال تعهد

·    هزینه آزادسازی مدرک کارشناسی پرستاری: ۱۱۰ میلیون تومان به‌ازای هر سال تعهد

·    هزینه آزادسازی مدرک فیزیوتراپی: برای دورهٔ لیسانس ۱۱۰ میلیون تومان به‌ازای هر سال تعهد

وزیر علوم یادآور شد که دولت تنها ۴۰ درصد از هزینهٔ واقعی تربیت دانشجو را به‌عنوان هزینه آزادسازی دریافت می‌کند و امکان پرداخت آن به صورت اقساطی وجود دارد.

تابناک می‌نویسد که در سال ۱۴۰۲ هزینه خرید تعهدات هفت‌ساله در رشتهٔ پزشکی حدود ۶۰۰ میلیون تومان بود در حالی که هزینه واقعی تربیت یک دانشجوی پزشکی طبق اعلام وزارت بهداشت حدود ۱٫۷ میلیارد تومان است. این اختلاف زیاد به‌عنوان یکی از دلایل لغو امکان خرید تعهد خدمت مطرح شده است.

هزینه آزادسازی برای رشته‌های پرستاری و پیراپزشکی

با وجود آن‌که بیشتر توجه‌ها بر هزینه آزادسازی مدرک پزشکی است، فارغ‌التحصیلان رشته‌های پرستاری و پیراپزشکی نیز باید شرایط آزادسازی مدرک خود را بدانند. بر اساس داده‌های موجود:

·    هزینه آزادسازی مدرک کارشناسی پرستاری برای هر سال تعهد حدود ۱۱۰ میلیون تومان است. این مبلغ در صورت اجرای کامل تعهد چهار ساله به بیش از ۴۴۰ میلیون تومان می‌رسد.

·    برای هزینه خرید تعهد خدمت پرستاری یا رشته‌های مشابه، علاوه بر مبلغ فوق باید هزینهٔ آموزش رایگان و دیگر هزینه‌های اداری در نظر گرفته شود. خبرگزاری مهر اعلام کرده که فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد علوم پزشکی باید ۲ میلیارد ریال وثیقه (۲۰۰ میلیون تومان) بپردازند و هر سال از این مبلغ ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال کسر می‌شود. این ارقام نشان می‌دهد که هزینهٔ لغو تعهد برای پرستاران و کارشناسان پیراپزشکی کمتر از رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی است.

·    برای دانش‌آموختگان دورهٔ کاردانی علوم پزشکی، مبلغ وثیقه ۱ میلیارد ریال (۱۰۰ میلیون تومان) تعیین شده و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی تنها ۷۵۰ میلیون ریال وثیقه می‌پردازند.

جدول خلاصه هزینه‌های آزادسازی مدرک در رشته‌های علوم پزشکی (ارقام تقریبی)

با توجه به تغییرات اخیر، توصیه می‌شود دانش‌آموختگان رشته‌های علوم پزشکی ابتدا به فکر انجام تعهد خدمت باشند. این روش نه‌تنها از پرداخت هزینه‌های سنگین جلوگیری می‌کند بلکه به توزیع عادلانهٔ خدمات درمانی در کشور کمک می‌کند و به ارتقای نظام سلامت می‌انجامد.