مشارکت هسته‌ای یا برچیدن غنی‌سازی؛آیا پیشنهاد تهران مذاکرات با واشنگتن را از بن‌بست خارج می‌کند؟/پس از ۴۵ سال سرمایه‌گذاران آمریکایی به ایران می‌آیند؟
به گزارش خبرآنلاین، نیویورک‌تایمز به نقل از چهار مقام ایرانی آگاه، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران این ایده را در آخرین دور مذاکرات با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به خاورمیانه که روز یکشنبه در مسقط پایتخت عمان برگزار شد، مطرح کرده است.
این روزنامه آمریکایی به نقل از این چهار مقام ایرانی، پیشنهاد تهران شامل تشکیل کنسرسیوم سه‌جانبه هسته‌ای است که طی آن ایران غنی‌سازی اورانیوم را با غلظت پایین انجام می‌دهد و سپس اورانیوم غنی‌شده را برای مصارف غیر نظامی به کشورهای عربی دیگر می‌فرستد.
>>> بیشتر بخوانید:
گاردین: ایران قصد دارد پیشنهاد همکاری در زمینه غنی‌سازی اورانیوم را به سعودی و امارات بدهد/ مشارکت کشورهای خلیج‌فارس یک تضمین در مذاکرات است؟
بنا به گزارش یورونیوز، چنین توافقی مانند برجام به ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۳.۶۷ درصد می‌دهد، اما با این تفاوت که نمایندگانی از سایر کشورها و شاید حتی آمریکا برای اعمال نظارت بیشتر به طور دائم و فیزیکی در تاسیسات حضور دارند.
به گفته این چهار مقام ایرانی، برخلاف برجام که تنها ۱۵ سال اعتبار داشت، طرح جدید برنامه هسته‌ای دائمی است و همین امر به ترامپ اجازه می‌دهد که ادعا کند دستاورد بزرگی به دست آورده است.
با این حال، مشخص نیست که انجام چنین پروژه مشترکی به ویژه اگر شامل ایران و دو رقیب منطقه‌ای آن، یعنی عربستان سعودی و امارات عربی متحده که خود جاه‌طلبی هسته‌ای دارند، چقدر امکان‌پذیر خواهد بود.
همچنین با توجه به شکاف و قطعی روابط دیپلماتیک ۴۵ ساله تهران و واشنگتن، مشخص نیست که آیا شرکت‌های آمریکایی تمایلی به سرمایه‌گذاری در برنامه هسته‌ای ایران دارند یا نه؟
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که در چارچوب سفر رسمی به عربستان سعودی رفته است، روز سه‌شنبه ۱۳ مه در جریان سخنرانی در «مجمع سرمایه‌گذاری سعودی-آمریکایی» در ریاض ضمن انتقاد شدید از تهران به دلیل حمایت از گروه‌های نیابتی چون حزب‌الله و حماس، گفت که دستیابی به راه حل دیپلماتیک با ایران می‌تواند به امن‌تر کردن منطقه منجر شود.
ترامپ گفت: «من می‌خواهم با ایران به توافق برسم. اگر بتوانم با ایران به توافقی برسم که منطقه و جهان را امن‌تر کند، بسیار خوشحال خواهم شد.»
او با این حال هشدار داد که جمهوری اسلامی ایران باید هرچه زودتر به نتیجه برسد و گفت: «اکنون زمان تصمیم‌گیری آن‌ها فرا رسیده است. همین حالا. زمان بیشتری برای منتظر ماندن نداریم.»
>>> بیشتر بخوانید:
اظهارات به شدت خصمانه و سیاه نمایی‌های ترامپ علیه ایران/ادعای تازه درباره خلیج فارس
مشروح سخنرانی ترامپ در عربستان علیه ایران؛برق آن‌ها قطع می‌شود و ساختمان‌هایشان ویران است!/به خاورمیانه آمده‌ام تا مسیر بهتری به ایران ارائه دهم
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران گفت که اگر چه ایده سرمایه‌گذاری مشترک جدید و آزمایش نشده است، اما مذاکره‌کنندگان باید رویکردی متفاوت را می‌آزمودند.
آقای واعظ گفت: «آن‌ها اکنون در نقطه‌ای قرار دارند که باید برای حفظ وجهه خود از رویکرد حداکثری و بازی جمع صفر عبور کنند.»
ابتکار «نوآورانه» و مذاکرات «امیدبخش»
تا پیش از مذاکرات روز یکشنبه، به نظر می‌رسید که جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بار دیگر به بن‌بست رسیده‌اند و این امر خطر درگیری نظامی را افزایش داده بود.
پس از هفته‌ها اظهارات متناقض از سوی مقامات آمریکایی، استیو ویتکاف در گفتگو با رسانه محافظه‌کار «بریتبارت نیوز» که روز جمعه منتشر شد، گفت که ایالات متحده خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و تعطیلی مراکز اصلی غنی‌سازی از جمله نطنز، فردو و اصفهان است.
این درحالی است که مقامات ایرانی بارها گفته‌اند که غنی‌سازی اورانیوم خط قرمز است.
عباس عراقچی روز شنبه در واکنش به سخنان ویتکاف طی سخنرانی در چهارمین دوره «نشست گفتگوهای ایرانی-عربی» در دوحه قطر، تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست و بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم اصرار دارد. او همچنین تاکید کرد که حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم «قابل مذاکره نیست.»
اما لحن هر دو طرف پس از دیدار سه‌ساعته عراقچی و ویتکاف با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان در مسقط، تغییر کرد و دو طرف با لحنی مصالحه‌جویانه مذاکرات را «سازنده» و «امیدبخش» توصیف کردند.
آن‌ها همچنین گفتند که گفتگوها به تیم‌های فنی و کارشناسی منتقل خواهد شد تا درباره جزئیات فنی تاسیسات هسته‌ای و مسائل مالی مرتبط با لغو تحریم‌ها مذاکره کنند.
بدر البوسعیدی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که گفتگوهای یکشنبه شامل «ایده‌هایی مفید و نوآورانه بوده که بازتاب‌دهنده اراده مشترک برای دستیابی به توافقی شرافتمندانه است.»
آقای عراقچی پیش از این مذاکرات به عربستان سعودی سفر کرد و آقای ویتکاف نیز به امارات عربی متحده رفت.
هنوز مشخص نیست که آیا عربستان سعودی و امارات به مشارکت در کنسرسیوم هسته‌ای مشترک با ایران علاقمند هستند یا خیر.
هر دو کشور به دنبال راه‌اندازی برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود هستند و بارها تاکید کرده‌اند که برای جلوگیری از جنگ منطقه‌ای خواهان دستیابی تهران و واشنگتن به توافق هسته‌ای هستند.
امارات عربی متحده در سال ۲۰۲۰ به نخستین کشور دارای نیروگاه هسته‌ای غیرنظامی تبدیل شد. دلیل امارات برای راه‌اندازی این نیروگاه کاهش وابستگی به نفت اعلام شد. این کشور در توافق با آمریکا به صورت داوطلبانه حق غنی‌سازی خود را کنار گذاشت و این موضوع نگرانی‌ها از شکل‌گیری رقابت هسته‌ای میان کشورهای عرب را افزایش داد.
حسین موسویان، محقق دانشگاه پرینستون و دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی ایران که در مذاکرات منتهی به برجام نیز حضور داشت، برای نخستین بار در سال ۲۰۲۳ در مقاله‌ای طی نشریه «بولتن دانشمندان هسته‌ای» (Bulletin of the Atomic Scientists) از ایده تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای منطقه‌ای سخن گفت.
موسویان گفت که اجرای چنین پیشنهادی می‌تواند پاسخگوی چند نگرانی آمریکا باشد؛ این طرح، تهدید فوری ناشی از برنامه هسته‌ای ایران را با کاهش ظرفیت و ذخایر غنی‌سازی از میان می‌برد و همچنین نگرانی‌های بلندمدت درباره احتمال بازگشت ایران از مسیر دیپلماتیک را کاهش می‌دهد.
حسین موسویان گفت: «اعلام توافق هسته‌ای منطقه‌ای برای اقای ترامپ پیروزی خواهد بود. این توافق تهدید فوری و بلندمدت ایران را مهار می‌کند، جاه‌طلبی‌های غنی‌سازی را در منطقه محدود می‌کند و همچنین فرصت‌های تازه‌ای برای شرکت‌های آمریکایی به‌وجود می‌آورد.»
315 315
