از «فریاد خاموش» تا پژواک جهانی؛ روایت دو خواهر ایرانی در جشنواره URTI فرانسه
مستند رادیویی «فریاد خاموش» به نویسندگی و کارگردانی زهره و مریم صالح‌پور، از تولیدات شرکت خلاق شنیداری اکسون گیلان، در میان ده فینالیست جشنواره معتبر URTI فرانسه قرار گرفته است.
این جشنواره با همکاری یونسکو برگزار می‌شود و از قدیمی‌ترین رویدادهای جهانی حوزه رادیو به شمار می‌آید.
دو خواهر هنرمند ایرانی در این گفت‌وگو از مسیر هنری‌شان، دغدغه‌های محیط‌زیستی و تجربه حضور در رقابت با رسانه‌هایی چون دویچه وله ، WDR آلمان و RFI فرانسه سخن می‌گویند.
در ابتدا لطفاً کمی از مسیر حرفه‌ای خودتان بگویید؛ چطور وارد دنیای رادیو و مستندسازی شدید؟
زهره صالح‌پور: از وقتی یادمان هست به تقلید صدای مجری‌های رادیو علاقه داشتیم؛ جلوی آینه گویندگی می‌کردیم! بعدها چون مسیرمان به سمت نویسندگی و سخنرانی رفت، تصمیم گرفتیم به‌صورت حرفه‌ای گویندگی را دنبال کنیم و نزد استاد مصطفی رفیعی آموزش دیدیم. در همان دوره‌ها، آموزش تخصصی مستندسازی رادیویی را زیر نظر استاد خسرو رسولی در مؤسسه چندمنظوره اکسون گیلان، شهر رشت، آغاز کردیم.
ایده تولید اثر «فریاد خاموش» از کجا شکل گرفت؟
مریم صالح‌پور: ما پیش‌تر در جشنواره‌های مختلف داخلی مانند «ژیوار»، «میراث ناملموس» و «پژواک رادیو ایران» شرکت کرده بودیم و در عرصه بین‌المللی نیز با اثری به نام روزی که باران بارید در جشنواره رادیو دراما انگلیس منتخب شدیم.
با وجود آنکه حمایتی دریافت نکردیم، ناامید نشدیم و امسال با موضوع تغییرات اقلیمی در جشنواره URTI 2025 شرکت کردیم که به عنوان فینالیست در کنار رسانه های مطرح جهان انتخاب شدیم . فریاد خاموش در واقع صدای کمک‌خواهی طبیعت از انسان است.
همکاری شما دو خواهر در این پروژه چطور شکل گرفت؟ آیا همیشه با هم کار می‌کنید؟
زهره: از کودکی همیشه یک تیم دونفره بودیم؛ در بیشتر کارها با هم هم‌فکری و هم‌قدم شدیم. در این پروژه هم طبق روال همیشه با همکاری و همراهی یکدیگر فریاد خاموش را ساختیم.
«فریاد خاموش» چه موضوعی را روایت می‌کند و چرا این سوژه را انتخاب کردید؟
مریم: فریاد خاموش صدای خشم طبیعتی است که ما انسان‌ها با بی‌توجهی به آن، باعث نابودی جنگل‌ها و مراتع شده‌ایم. همان طور که می گویند: خودکرده را تدبیر نیست … این اثر هشدار می‌دهد که اگر چنین روندی ادامه یابد، آینده‌ای سخت در انتظار زمین خواهد بود. هدف ما رساندن صدای طبیعت به گوش جهانیان بود.
این اثر چه پیامی برای مخاطب دارد؟
زهره: پیام اثر، دعوت به دوستی مسالمت‌آمیز انسان با طبیعت است. ما می‌خواستیم به مردم و مسئولان کشورها یادآوری کنیم که با تغییر سبک زندگی، می‌توان به طبیعت روح و جان تازه‌ای بخشید و آن را از نابودی نجات داد.
تولید این برنامه با چه چالش‌هایی همراه بود؟
مریم: مسیر سختی داشتیم. به‌دلیل مسافت طولانی، تصمیم گرفتیم مدتی در منطقه کوهستانی محل وقوع ماجرا ساکن شویم تا بتوانیم با راویان و شاهدان حادثه از نزدیک گفت‌وگو کنیم. شنیدن درد دل‌های آن‌ها بسیار تأثیرگذار بود. بعد از جمع‌آوری اطلاعات و مستندات، با همکاری یکدیگر تولید اثر را آغاز کردیم که نیازمند صبر، برنامه‌ریزی دقیق و تلاش بی‌وقفه بود.
آیا در روند تولید اتفاق خاصی بود که در ذهنتان ماندگار شده باشد؟
زهره: بله، اشک‌های راویان حادثه هیچ‌وقت از ذهنمان پاک نمی‌شود. سال‌ها از آن ماجرا گذشته بود، اما آن‌ها طوری روایت می‌کردند که انگار همین دیروز اتفاق افتاده. آن لحظه‌ها به ما اطمینان داد که مسیر درستی را انتخاب کرده‌ایم.
وقتی خبر نامزدی در جشنواره URTI فرانسه را شنیدید، اولین واکنشتان چه بود؟
مریم: بسیار خوشحال شدیم و خدا را شکر کردیم که تلاش‌هایمان به ثمر نشست. احساس کردیم مسیر درستی را انتخاب کرده‌ایم.
جشنواره URTI یکی از معتبرترین جشنواره‌های رادیویی جهان است؛ رقابت با شبکه‌هایی مانند دویچه‌وله و WDR چه حسی داشت؟
زهره: رقابت بسیار هیجان‌انگیزی است. این تجربه به ما فرصت داد توانایی‌هایمان را بسنجیم و مسئولیت‌مان در قبال محیط‌زیست و مردم را بیشتر درک کنیم.
به نظر شما چه ویژگی در «فریاد خاموش» باعث شد داوران بین‌المللی به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند؟
مریم: در کنار رعایت استاندارد های فنی و طراحی صوتی مناسب ، دغدغه جهان شمول بسیار حائز اهمیت است چون همه‌ی ما در این کره خاکی نیازمند طبیعتی آرام، سرسبز و پاک هستیم و هیچ‌کس از خشم طبیعت در امان نیست.
برنامه بعدی شما چیست؟ آیا پروژه جدیدی در دست تولید دارید؟
زهره: بله، تصمیم داریم در جشنواره‌های مختلف شرکت کنیم و در حال حاضر پروژه جدیدی در مرحله تولید داریم.
به‌عنوان هنرمندانی از گیلان، چقدر بومی‌بودن و ریشه‌های فرهنگی منطقه در کارهایتان تأثیر دارد؟
مریم: بسیار زیاد. گیلان سرشار از سوژه‌های فرهنگی، بومی و انسانی است. ما سعی داریم این میراث را در قالب آثاری تأثیرگذار برای نسل جوان و خانواده‌ها تهیه و تولید کنیم .
اگر بخواهید در یک جمله «فریاد خاموش» را تعریف کنید، آن جمله چیست؟
زهره: هر رفتاری که با طبیعت می‌کنیم، همان رفتار روزی به خود ما بازمی‌گردد.
در پایان، این افتخار را به چه کسانی تقدیم می‌کنید؟
زهره و مریم: این افتخار را به همه‌ی حامیان طبیعت و کسانی که از موفقیت ما خوشحال شدند، تقدیم می‌کنیم. از دوبلاژ گیلان و مدیریت محترم اکسون نیز صمیمانه سپاسگزاریم.
حضور دو هنرمند گیلانی در میان فینالیست‌های جشنواره جهانی URTI فرانسه بار دیگر نشان داد که رسانه و خلاقیت ایرانی می‌تواند در سطح بین‌المللی بدرخشد.
شرکت خلاق شنیداری اکسون طی سال‌های اخیر با حضور مستمر در جشنواره‌های جهانی، به یکی از مراکز فعال حوزه‌ی رادیو و تولید محتوای فرهنگی ایران تبدیل شده است.
«فریاد خاموش» فریادی است از جنس آگاهی و امید؛ پژواکی از زمین برای انسان.
